Giriş
Kıdem tazminatı tavanı Hazine ve Maliye Bakanlığınca yayınlanan 05.07.2024 tarihli ve 5 sayılı Genelge ile 01.07.2024 - 31.12.2024 döneminde geçerli olmak üzere 41.828,42 TL olarak belirlenmiştir.
2024 Temmuz ayında asgari ücret artmamasına rağmen işçilere ödenen kıdem tazminatı tavanı neden artmaktadır?
Kıdem tazminatı son ücrete göre hesaplanmasına rağmen ücret artışı yapılmamış ise neden kıdem tazminatı tavanı artmaktadır?
Çalışanları meşgul eden bu tür sorulara bu yazımızda cevap vereceğiz.
Kıdem Tazminatı Tavanı Nedir?
Türkiye’de önceki yıllarda toplu iş sözleşmeleri ve hizmet sözleşmeleri ile kıdem tazminatına esas sürenin de fazla olması, dolayısıyla kıdem tazminatı tutarının yüksek miktarlara ulaşması nedeniyle oluşan rakamlara bir üst sınır konulması amacıyla kıdem tazminatı tutarına tavan uygulaması getirilmiştir.
1475 sayılı İş Kanununun yürürlükte bulunan 14. maddesine göre “…. Kıdem tazminatının yıllık miktarı, Devlet Memurları kanununa tabi en yüksek devlet memuruna 5434 sayılı T.C. emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesi geçemez” hükmü konulmuş, ilgili yasa maddesi 4857 sayılı İş Kanunu’nda da geçerliliğini aynı şekilde korumuştur.
Yapılan düzenleme ile devlet memurları kanununa tabi en yüksek devlet memuruna yıllık ödenecek minimum emekli ikramiyesi tutarı göz önünde bulundurularak yapılan hesaplama şekline kıdem tazminatı tavanı denir.
Kıdem Tazminatı Tavanı Nasıl Belirlenir?
Kıdem tazminatı tavan oranı memur maaş zam oranı ile belirleniyor.
Bu rakam 1 Temmuz'dan itibaren geçerli olmak üzere 6 aylık enflasyon rakamlarının kesinleşmesi sonrası Hazine ve Maliye Bakanlığı'nca belirlenmektedir.
Kıdem tazminatı tavanı Hazine ve Maliye Bakanlığınca yayınlanan 5.7.2024 tarihli ve 5 sayılı Genelge ile 01.07.2024 – 31.12.2024 döneminde geçerli olmak üzere 41.828,42 TL olarak belirlenmiştir.
Kıdem Tazminatı Tavanı Aşılarak Tazminat Ödemesi Yapılabilir Mi?
Kıdem tazminatı tavan ücreti üzerinde bir ödeme yapılması durumunda uygulanacak herhangi bir cezai müeyyide bulunmamaktadır.
1475 sayılı Kanun ve diğer ilgili düzenlemelere göre, işverenlerin kıdem tazminatı tavan miktarını aşarak tazminat ödemelerinde herhangi bir engel açıklama geçmemektedir. Bir başka ifadeyle, işverenler yasal olarak kıdem tazminatı tavan tutarını aşan miktarlarda ödeme yapabilir.
Türkiye’deki iş hayatını düzenleyen yasaların hemen hepsinde olduğu gibi, kıdem tazminatının hesaplanması ve ödenmesi konusundaki yasal düzenlemeler, işçinin haklarını korumaya yönelik olduğundan, işverenin işçiye daha fazla tazminat ödemesi yasal bir engel teşkil etmemektedir.
Kıdem tazminatı hesaplamasında belirlenen tavan tutarın aşılması durumunda, tavanın üstünde kalan tutar vergilendirilir. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na göre, kıdem tazminatı için belirlenen tavan tutarın üzerindeki miktarlar gelir vergisine tabi olur.
İşçinin Çıkışı Hangi SGK Çıkış Koduna Göre Yapılırsa Kıdem Tazminatına Hak Kazanır?
Aşağıda belirtiğimiz toplam 23 SGK çıkış kodu ile işten ayrılanlar kıdem tazminata hak kazanırlar.
04 KOD: İşverenin haklı sebep bildirmeden belirsiz süreli iş sözleşmesini feshetmesi.
05 KOD: Süresi belirli iş sözleşmesinin sona ermesi.
08 KOD: Toptan ödeme ya da emeklilik (yaşlılık) nedeniyle.
09 KOD: Malulen emeklilik durumu.
10 KOD: Ölüm.
11 KOD: Ölümün iş kazası nedeniyle olması.
12 KOD: Askerlik.
13 KOD: Kadın çalışanın evlenmesi.
14 KOD: Emeklilik için yaş şartı haricindeki diğer şartların yerine getirilmesi.
15 KOD: İşçilerin toplu olarak işten çıkarılması.
17 KOD: İşletmenin kapanması.
18 KOD: İşin sona ermesi.
23 KOD: Çalışanın zorunlu nedenlerle feshetmesi.
24 KOD: Çalışanın sağlık sebebiyle feshetmesi.
25 KOD: İşverenin iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırı davranışı nedeniyle işçinin ayrılması.
27 KOD: İşverenin tutukluluk ve zorunlu nedenlerle feshetmesi.
28 KOD: İşverenin sağlık sebebiyle feshi.
31 KOD: İşçinin grev ve lokavt, sendikalar ve borçlar kanunu kapsamında kendi kusur ya da isteği dışındaki feshi.
32 KOD: 4046 sayılı kanunun 21. maddesine istinaden işletmenin özelleştirilmesi nedeniyle iş akdinin sonlanması.
33 KOD: Basın iş sözleşmesinde gazetecinin feshetmesi.
34 KOD: İş niteliğinin değişmesi, işyerinin devri gibi sebeplerle ayrılma.
35 KOD: 6495 sayılı kanun çerçevesinde işçinin devlet memurluğuna geçmesi.
40 KOD: Kamu işçiliğine 696 sayılı KHK kapsamında geçilmemesi nedeniyle çıkış.
İşçinin Çıkışı Hangi SGK Çıkış Koduna Göre Yapılırsa Kıdem Tazminatına Hak Kazanmaz?
Aşağıda belirtiğimiz toplam 24 SGK çıkış kodu ile işten ayrılanlar kıdem tazminata hak kazanamazlar.
01 KOD: Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi.
02 KOD: Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi.
03 KOD: Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (istifa).
16 KOD: Aynı işverene ait başka bir işyerine nakli.
19 KOD: Mevsim bitimi.
(İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır)
20 KOD: Kampanya bitimi.
(İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır)
21 KOD: Statü değişikliği.
22 KOD: Diğer Nedenler.
26 KOD: Disiplin kurulu kararı ile fesih.
30 KOD: Vize süresinin bitimi.
(İş akdinin askıya alınması halinde kullan Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır)
36 KOD: KHK ile işyerinin kapatılması.
37 KOD: KHK ile kamu görevinden çıkarma.
38 KOD: Doğum nedeni ile işten ayrılma.
39 KOD: 696 KHK ile kamu işçiliğine geçiş.
41 KOD: Re’sen işten ayrılış bildirgesi düzenlenenler: SGK tarafından değişik gerekçeler nedeniyle işten ayrılışları re’sen düzenlenenler için seçilecek koddur.
42 KOD: Aranan şartlar ve vasıflar kendisinde bulunmadığı halde işvereni kandırarak bunlar kendisinde varmış gibi yalan söylemek.
43 KOD: İşçinin işverene yahut işverenin ailesinin şeref ve namusuna dokunacak hakaretler etmesi veya davranışlarda bulunması.
44 KOD: İşçinin İşverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
45 KOD: İşçinin işverene veya işverenin ailesinden birisine yahut başka bir işçiye sataşması. İşyerine sarhoş veya uyuşturucu madde alarak gelmesi ya da bu maddeleri işyerinde kullanması.
46 KOD: İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması, hırsızlık, meslek sırlarının açığa çıkartılması vs.
47 KOD: İşçinin işyerinde 7 günden fazla hapis cezası bulunan bir suç işlemesi.
48 KOD: İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
49 KOD: İşçinin yapmakta yükümlü olduğu işi kendisine hatırlatılmasına rağmen yerine getirmemesi.
50 KOD: İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, iş yerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.
SGK İşten Çıkış Kodları Nasıl Belirlenir?
SGK sistemi üzerinden çalışanın işten ayrılış bildirgesini verirken girilen bu kodlar sayesinde çalışanın hangi nedenle işten çıktığı veya çıkarıldığı belirlenmektedir. Ancak SGK işten çıkış kodu, sadece işten çıkış bildirgesi için doldurulması gereken bir alandan öte hem işveren hem de çalışan için oldukça büyük bir öneme sahiptir. Çünkü bu kodla belirlenen çalışanın işten çıkış nedenine göre işçinin kıdem tazminatı, işsizlik ödeneği gibi haklarını alıp alamayacağı belirlenmektedir.
Hatalı kod seçimi, hem işverenin hem de çalışanın mağdur olmasına neden olmaktadır. Bu nedenle işten çıkış kodlarında yer alan her bir kodun anlamını bilerek doğru seçim yapmak önem arz etmektedir.
Yukarıda da belirtildiği üzere kıdem tazminatına hak kazanma veya hak kazanmama anlamına gelen 23 + 24 olmak üzere toplam 47 SGK işten çıkış kodu açıklanmıştı.
Nisan 2021’de yayımlanan SGK Genelgesi ile işten çıkış kodları güncellenmiş ve yeni işten çıkış kodları listeye eklenirken “İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle fesih” olan 29 numaralı kod listeden çıkartılmıştır. Başka bir anlatımla, artık 29 SGK işten çıkış kodu kullanılmamaktadır. Ayrıca, an itibariyle 06 ve 07 SGK işten çıkış kodları da kullanılmamaktadır.
Hatalı SGK Çıkış Kodu Düzeltilebilir Mi?
İşveren tarafından bildirimi yapılan işten çıkış kodu, çıkış tarihinden sonraki 10 gün içinde internet ortamında SGK sistemi üzerinden düzeltilebilmektedir.
Ancak, 10. günün sonrasında düzeltilmesi gereken işten SGK çıkış kodu için İŞKUR müdürlüklerine yazılı müracaatta bulunulması ve sonradan düzenlenmesi ihtimali olan evraklar dışında geçerli bir belgeye dayandırılması gerekmektedir.
