Yazı, kışı, ilkbaharı, sonbaharıyla, dört mevsimin en güzel yaşandığı bir ildir Adıyaman.
Dört mevsimin yaşandığı böylesi bir tarım alanına ve ekmeye, biçmeye müsait alanların olduğu bir yerde, hâlâ işsizlikten ve hâlâ ırgatlıktan bahsetmek, gerçekten çok acı geliyor.
Sahip olduğu iklim gereği, suya olan gereksinimin pek olmadığı birçok yerde, çeşitli alternatif bitkiler ve meyve ağaçları yetiştirilebilir.
Adıyaman’ın özellikle ova kesimine doğru yolculuk yaptığınızda durup altında dinlenebileceğiniz, gölgesinde serinleyebileceğiniz bir ağaç bulamazsınız. Varsa yoksa tütün! Hâlbuki tütün haricinde birçok alternatif ürünlere yönelebilmek mümkün. Artık ağaca olan rağbet mi yok, yoksa ağaçlar mevcut mahsullere, ürünlere zararlı mı olmaktadır bilemiyorum; ama bildiğimiz bir şey varsa, oda gerçekten ağaç namına bir şeyin olmadığıdır.
Adıyaman’a giriş ve çıkışlarda, “Adıyaman badem diyarı olacak” gibisinden tabelalara rastlamışsınızdır. Çoğunuzun ilgisini çektiği düşüncesindeyim.
Bu konuda Sayın Feyzettin Dursun kardeşimizin çok güzel tespitleri bulunmaktadır. Belki de gerçekten Adıyaman’ın makûs talihini değiştirecek güzel projeler arasında Bademciliğin olabileceği konusunda Feyzettin beyle hemfikiriz, kendisine katılmamak mümkün değil. Suya fazla ihtiyacın hissedilmediği Bademcikliğin ön plana çıkarılmasında; verim, tat ve toprak yapısı bakımında Adıyaman’ın en uygun yer, il olabileceği düşüncesindeyim.
İşte bu konuda ki Sayın Feyzettin Dursun kardeşimizin düşüncelerini ve tespitlerini sizlerle paylaşmak istiyorum. Okuyunca ne kadar yerinde tespitler olduğunu görecek ve hak vereceksiniz.
“ 1-Türkiye’de verimi, tadı ve toprak yapısı bakımından Bademciliğin en avantajlı olduğu il, Adıyaman’dır.
2-Çünkü Adıyaman Badem’in ana vatanı olan yerlerden biridir.(Bir türün anavatanı olduğunun kanıtı, o bölgedeki yabani türlerle anlaşılır. Adıyaman’daki yabani türler: Amygdalus Arabica(Şivreşk), Amygdalus Orientalis(Bihivtelik), Amygdalus webbi).
3-Adıyaman’da fazla nem olmadığı için ve bol güneşli olduğu için damak tadı yönünden “DÜNYANIN EN LEZZETLİ BADEMLERİ” burada yetişir. Badem sıcağı sever ama “Esen Sıcaklık” bademin lezzetine lezzet katar. Adıyaman’da “esen sıcaklık” var.
4-Adıyamanlı tütünden umudunu kesmeli. Tütünün yerine alternatif olabilecek en iyi ürün “BADEM”dir. Badem tütünden onlarca kat daha avantajlıdır.
5-Adıyaman’da badem hiç sulanmadan da kurak olarak yetişir.(Şanlıurfa’da kurak olarak yetişmez) Çünkü Adıyaman’da sulanabilen arazi çok azdır.
6-Gelecekte Adıyaman bademle tanınan bir meyvecilik bölgesi olacaktır. Adıyaman bademle çağ atlayacaktır. Adıyaman ancak modern tarımla gelişebilir.
7-Bir bitkinin yetiştirilmesi için en önemli faktör iklimdir. İklimden daha önemli bir şey daha var: O da Bilgi. Bilgide de kendimizi çok geliştirdik. Adıyaman’da artık Feyzettin Dursun vardır.
8-Çevre illere göre Adıyaman’la özdeşleşmiş bir ürün yoktu. Diyarbakır’da karpuz, Antep’te fıstık, Malatya’da kayısı, Urfa’da fıstık ve kebap, Maraş’ta dondurma, Adıyaman’ın meşhur ürünü badem olacaktır. Ve bademin ünü diğerlerinin hepsini geçecektir.
9-“Ben şimdi badem dikmem, çünkü tarlalara su geliyor” diyen vatandaşım. Adıyaman’a in iyi şartlarda ancak 8-9 yıl sonra suyu gelebilir. Su gelse bile ne yetiştireceksin? Nar mı, pamuk mu? Bademden daha iyi bir ürün yok ki! Tarlada muzun kilosu 1,75 lira, badem 6,5 lira!
10-Bölgemizde işçilik sorunu yoktur. Çünkü Adıyamanlılar çalışmak için çevre illere ırgatlık olarak gitmektedirler. Bu ırgatlık durumunu tersine çevirmek mümkün!
11-Çünkü Adıyamanlı buğday, arpa, nohut, mercimek ve pamuktan hiçbir şey kazanamamaktadır ve tarlalar da boş olduğu için bademe uygundur.
12-Adıyaman’da aşırı sıcaklıktan dolayı elma, şeftali, armut, kiraz gibi meyveler yetiştirilemiyor. Bu tür yaş olarak satılan, depolanamayan ürünlerin pazarlaması çok zordur. Ayrıca bu ürünler, tüm Türkiye’yle aynı dönemde yetişiyor. Adıyamanlı ancak bademle rekabet edebilir.
13- Adıyaman’da 1 dönümlük sulama maliyeti 200 lira iken, Urfa’da 30 liradır. Adıyamanlı çok su isteyen pamuk, nar gibi ürünlerden zarar ettiği için badem yetiştirmelidir.
14- ADIYAMAN BADEMİ; lezzetinin enfes olması, protein oranının yüksek olması ve proteinin kalitesi, lif oranın yüksek olması, az ilaç kullanıldığı için sağlıklı olması, hastalıkları olmadığı için tüm dünyada aranan bir marka olacaktır!
15-Adıyaman’a yerli girişimcinin gelmesi çok zordur. Çünkü Adıyaman’da bir işçinin SSK harcı 420 lira iken, 6.Bölgede(Urfa’da) 130 TL. Yerli sanayici bu şartlarda Adıyaman’a yatırım yapmaz!
16-Devlet eliyle yapılan sulama alanı Adıyaman’da çok azdır. Dolayısıyla fazla su istemeyen ürünler yetiştirilmelidir. Badem kurak iklim bitkisi olduğundan yetiştiriciliği şiddetle önerilmektedir.”
Kerim BAYDAK
