Avrasya Üniversitesi Girişimcilik-Yenilikçilik Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Murat Şahin, Adıyaman İlinin Ekonomisi ve İktisadi Dinamikleri üzerine bir çalışma yaptı. - ''2018 VERİLERİNE GÖRE, ADIYAMAN 9 İLÇE 624 BİN ÜZERİ NÜFUSA SAHİP'' Şahin, Adıyama’nın eşsiz tarihi eserlerin yer aldığı güzel şehrin 1841 yılında ilçe, 1954 yılında resmen il olduğu, Malatya, Kahramanmaraş, Gaziantep, Şanlıurfa ve Diyarbakır illerinin ortasında yer alan yüzölçümü sıralamasında Türkiye genelinde 45. Sırada olduğunu belirterek, ‘’2018 yılı Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre Adıyaman 9 ilçesi ile birlikte 624 binin üzerinde nüfusa sahiptir. Nüfusunun yaklaşık %50’si Adıyaman merkezde yaşamaktadır. Merkezinden sonra en kalabalık ilçesi, 122 binin üzerinde nüfusu olan Kâhta ilçesidir. Samsat ise 7 binin üzerinde en az nüfusa sahip olan ilçesi konumundadır. Dahası tarihi açıdan nice insanların gelip geçtiği ve eşsiz eserler bıraktığı güzel bir şehirdir Adıyaman“ dedi. - ‘’ADIYAMAN’DA İLK SANAYİ DEVLET ELİYLE KURULMUŞTUR’’ Bugünden 65 yıl önce Adıyaman, sanayide geri kalmış bir kent olarak il statüsünü kazandığını Adıyaman’daki ilk fabrikaların kurulmasının devlet eliyle gerçekleştiğini kaydeden Şahin, şöyle devam etti: ‘’Adıyaman’da kurulan İlk tekstil fabrikası “Adıyaman Pamuklu Dokuma Sanayi Türk A.Ş” dir. Sümerbank’ın kurduğu bu fabrikanın ardından, Tekel Genel Müdürlüğü Besni ve Kâhta ilçelerinde Mevsimlik çalışan “Adıyaman Tütün Evleri” adı altında fabrikalar açmıştır. Aynı zamanda yörede süt üretiminin az olmasından dolayı süt, peynir ve tereyağı üretimi yapan fabrikalar kurulmuştur. Sonrasında da madeni eşya ve makine sektörüne yönelik fabrikalar yine devlet tarafından yapılmıştır.’’ -‘’SANAYİ SİCİLİNE KAYITLI 450 İŞLETME DE 13 BİNDEN FAZLA KİŞİ ÇALIŞMAKTADIR’’ Şahin, 1980 yılında kentte işyerlerinin büyük çoğunluğununun, dokuma ve deri işleyen tekstil atölyeleri oluşturduğunu belirterek, şunları kaydetti: ‘’Bu atölyelerin dışında diğer işyerleri ise yoğunlukla gıda ve tütün işi ile uğraşmaktaydı. Günümüzde ise Adıyaman’da sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı yaklaşık 450 olmakla birlikte 13 binden fazla kişi bu sanayi işletmelerinde istihdam edilmektedir. İstihdam alanlarının büyük çoğunluğu 1960’larda olduğu gibi tekstil ağırlıklı işletmeler oluşturmaktadır. Adıyaman, 60’dan fazla ülkeye ihracat gerçekleştirilmekte olup, İhracat kaleminin büyük çoğunluğunuda yine tekstil sektörü oluşturmaktadır. Bu haliyle şehrimize tekstilin ihracat yoluyla getirisi yüksektir. Tekstil sektörünün ardından gıda ürünleri, ihracatın ikinci büyük kısmını oluşturmaktadır. Tarımsal alt yapısı itibariyle şehrimiz gıda ihracatında önemli potansiyel taşımaktadır. Nitekim Dünya’da gıda talepleri ve fiyatları artış göstermektedir.’’ Adıyaman’da dördü faal, biri kurulmakta olan 5 sanayi bölgesi olduğunu belirten Şahin, ‘’Bunlar, Adıyaman Merkez Organize Sanayi Bölgesi, Besni Organize Sanayi Bölgesi, Gölbaşı Organize Sanayi Bölgesi, Kahta Organize Sanayi Bölgesi, Adıyaman Mermer İhtisas Bölgesidir. Adıyaman Mermer İhtisas Bölgesinin kurulma çalışmaları devam etmektedir. Sanayileşme de önemli kazanımlar yakalayacak olan ekonomik gelişim unsurları ve alt yapı çalışmalarıyarım asır gibi kısa sürede şehirde büyük yatırımları çekmeye hazır hale gelmiştir. Bu açıdan sanayileşmesi süreci ivmelidir’’ dedi. - "GÜNDE ORTALAMA 14 EVLENİYOR, 1-2 ÇİFT BOŞANIYOR" Murat Şahin, 624 bin nüfuslu şehir de, 2018 yılı TÜİK verilerine göre günde ortalama 14 kişi evlendiğini, günde 1-2 kişinin de boşandığını söyledi. 2014-2017 yılları arasında değerlendirilen aynı verilere göre ailelerin ortalama 5 kişiden oluştuğunu günde ortalama 36 bebek dünyaya geldiğini, 7 kişi ise çeşitli sebeplerden yaşamını yitirdiğini ifade eden Şahin, şunları kaydetti: ‘’Son 5 yılda toplam girişim sayısı ortalama 19 binin üzerinde olup, en çok ihracat 2015 yılında 540 milyon doların üzerinde gerçekleşirken en düşük ithalat rakamları 81 milyon dolar olarak 2018 yılında istatistiklere yansımıştır. Ancak Son 5 yılda ihracatta ciddi bir düşüş söz konusudur. Nitekim 2014 yılında 332 milyon doların üzerinde gerçekleşen ihracat 2018 yılında 81 milyon dolara düşmüştür. Buna karşın son yıllarda kişi başı GSYH artış göstermiştir. Aynı zamanda konut satışları da son 5 yılda artış göstererek en son 2018 yılında 7 bini geçmiştir. Buna istinaden inşaat sektöründe haraketlilik söz konusu olmuştur. Kişi başına düşen GSYH son 5 yılda düzenli artış göstermekte olup ortalama 15 bin liranın üzerindedir. Bu yıllarda kişi başında düşen ortalama gelir de 3 bin liraya yakındır. Gelecek yatırımların yanı sıra şehirdeki girişimciliğin artması girişimcilerin gelirlerini doğrudan artıracak, istihdam yaratacak ve başka yatırımlarında şehrimize kazandırılmasına vesile olacaktır.’’ -1980 YILLARINDA 25 TÜR ÜZÜM ÜRETİLİYORDU Zafer, 1980’li yıllarda bağlık bahçelik şehir olarak tanımlanan Adıyaman’da, o yıllarda 25 tür üzüm üretildiğini vurgulayarak, ‘’Ender yetişmesiyle bilinen ve lezzetiyle ünlü, peygamber üzümü de nadide üretilen üzümler arasındaydı. Bağcılık Kâhta ve Gölbaşı ilçelerinde gelişmişti. Bu ilçelerde yetişen üzümler sirke yapımı için çevre şehirlere satılmaktaydı. Ayrıca tütünün veriminin de yüksek olması sebebiyle kaliteli tütün üretimi için “Yaprak Tütün Bakım ve İşletme Evi” adı altında fabrika kurulmuştu. Tütünler işlenerek birçok ilden gelen talepler doğrultusunda satılmaktaydı. Geçmişten günümüze ‘’tütün, pamuk, buğday, arpa, mercimek, nohut, sarımsak’’ gibi tarımsal ürünlerin verimliliği yüksek olduğundan Adıyaman’a ekonomik katkısı da büyük olmuştur. Toprak ve iklim bakımından verimli ürünlerin yetişmesine olanak sağlamaktadır’’dedi. -"GÜNÜMÜZDE YAŞANAN GIDA ENFLASYONU İÇİN ADIYAMAN’DAKİ TARIM BÜYÜK FIRSAT KONUMUNDADIR" 2018 yılı TÜİK verilerine göre büyükbaş hayvan sayısının 129 bini geçtiğini ve küçükbaş hayvan sayısı ise 343 bine ulaştığını aktaran Zafer, şöyle devam etti: "Yine aynı verilere göre 2018 yılında 175 bin hektarın üzerinde tarım alanı işlenmiş 591 bin tondan fazla tahıl ve diğer bitkisel üretimler gerçekleşmiştir. Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin üretim miktarında her yıl bir önceki yıla göre azalma söz konusudur. Bu azalma durumu, işlenmiş tarım toprağında da görülmektedir. Ancak dünya da ve ülkemizde tarımsal ürünlerin fiyatının artması tarımsal üretimden elde edilen toplam hasılayı işlenmiş tarım alanın azalmasına karşın artırmıştır. 2017 yılında 184 bin 421 hektar alanın işlenmesi ile 2 milyar liranın üzerinde tarımsal üretim değeri elde edilmiştir. Artan fiyatların etkisiyle bitkisel üretim değeri son 5 yılda artış göstermiştir.Ayrıca son 5 yılda ortalama 2 bin tondan fazla sebze ve meyve üretimi gerçekleşmiştir. Tarımda, hayvancılık ve bitkisel üretime dayalı sanayi tesislerinin de kurulması ilin ekonomik potansiyelinin ihracata taşınmasında büyük önem taşımaktadır. Günümüzde dünyada ve ülkemizde yaşanan gıda enflasyonu için Adıyaman ilimizdeki tarım büyük fırsat konumundadır.’’ - "YEREL TURİSTİN İLGİSİ YABANCI TURİSTE GÖRE DAHA ÖN PLANDADIR" Adıyaman’ın misafirperverliği, mutfağı, kültürü, doğası ve tarihi açısından güzel imkânlara sahip olduğunu belirterek, ‘’TÜİK 2018 verilerine göre ile gelen kişilerin kaldığı gece sayısı 282 bin 838’dir. Bu veri 775 yıla tekâmül etmektedir. Yani 2018 yılında şehirde konaklanan gece sayısı 775 yıldır. Aynı verilere göre toplam geliş sayısı da son 5 yılda artış göstermiştir. Yabancı turistlerin geceleme sayısı da 12 yıla tekâmül etmektedir. İnanç turizmin önemli eserlerini barındıran Adıyaman’da kırsal turizm potansiyeli de mevcuttur. Yerel turistin ilgisi yabancı turiste göre daha ön plandadır. Yabancı turistlerin ilgisini çekebilecek tanıtım imkânlarının geliştirilmesi gereklidir’’ dedi. Kaynak : PHA