Yıllarca genetik üzerine araştırmalar yapan Adıyaman Üniversitesi Tıp Fak. Tıbbi genetik Anabilim Dalı Başkanı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haydar Bağış, genetik üzerine yaptığı çalışmalar ile ilgili açıklamada bulundu. Prof. Dr. Haydar Bağış, uzun bir süre genetik hastalıklara, özellikle DNAnın yapısında meydana gelen mutasyonların neden olduğunun düşünüldüğünü, ancak bundan sonra her şeyin DNAnın diziliminin bozulmasından kaynaklanmadığının ortaya çıktığını kaydetti. Bağış, şöyle konuştu: DNAnın yapısında meydana gelen değişiklikler yani mutasyonlar, kanseri de kapsayan çok sayıda hastalığa neden olmaktadır. Ancak, artık her şeyin DNAnın diziliminin bozulmasından kaynaklanmadığını biliyoruz. DNAnın yapısında ve/veya diziliminde herhangi bir bozuk olmaksızın DNAda kodlu bilginin açığa çıkmasında meydana gelen değişikliklere Epigenetik diyoruz. Genlerin ne zaman, nerede ve ne kadar çalışacağını belirleyen bu mekanizmaya aynı zamanda genler üstü genetik de denmektedir. Vücutta 200 çeşit somatik hücre bulunmakta ve bu hücrelerin hepsinde de yaklaşık 30 bin gen bulunmaktadır. Ancak, bu genlerin hepsi aynı hücrede aynı zamanda aktif veya suskun olmayabilir. Örneğin, genlerin bazı dokularda suskun kalmaları ve bazı dokularda sıraları geldiğinde çalışmaları, sonuçta farklı hücre tiplerini ve o hücre tipine özel işlevleri ortaya çıkarır. Hangi genlerin çalışıp hangi genlerin suskun kalacağı, hücre ve doku tipine bağlı olmanın yanı sıra organizmanın yaşamının hangi evresinde olduğuna da bağlıdır. Önemli çevre faktörlerinden biride beslenmedir ve beslenmenin genler üzerinde etkileri birçok hastalığa davetiye çıkarmaktadır. Yediğimiz yiyeceklerde dahil, yaşamımız boyunca maruz kaldığımız bütün çevre şartlarının genlerimizin çalışması üzerinde önemli etkileri olduğu yapılan araştırmalar ile ortaya konmuştur.Yediklerimiz genlerimizin çalışmasını etkileyebiliyorlar böylelikle bilinçli diyet programları ile genlerimizin çalışmasını da tedavi amaçlı olarak değiştirebiliriz. İnflamasyona sebep olan veya oksidatif stresi artıran diyetler, karbonhidratlar, şekerli maddeler, fast-food tarzı yiyecekler, işlem görmüş ve saflaştırılmış gıdalar, asitli içecekler, yapay tatlandırıcılar, trans ve doymuş yağlar genlerin çalışması üzerine etkili olur. Bunu önlemek için beslenme alışkanlıklarımızı ve yaşam tarzımızı değiştirmek gerekmektedir. DNAmızın yapısını değil ama çalışmasını çevre şartlarını düzelterek iyi yönde değiştirebilirsiniz. Çevre şartları beslenme, hava kirliliği ve benzeri olayları kapsamaktadır. Genetik ve çevresel etmenlerin etkileşimi ile kalp ve damar hastalıkları, tip 2 diyabet, çeşitli kanser tipleri, alzhemier, kemik erimesi (osteoporoz), ve şişmanlık (obesite) gibi kompleks hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Sosyal bir varlık olan insan sadece çevreden değil manevi dünyasını etkileyen faktörlerden de etkilendiği bilinmektedir.Bağışıklık sistemimiz duygu ve düşünce dünyamızdan çok önemli oranda etkilenmektedir Bazı kanser hastalarının uzun ve sağlıklı yaşamalarının arkasında onların yaşama bağlılığı ve olaylar karşısında pozitifliği ile bilinen kişiler olduğunun ortaya çıktığını anlatan Bağış, Sonuç olarak beslenme alışkanlıklarımız ve yaşam tarzımız sadece bizi değil gelecek tüm kuşaklarımızı da etkileyecektir. Bugün artık gebe annenin yanlış beslenmesinin doğacak çocuğun genlerinin çalışması üzerinde etkili olduğunu ortaya koyan çeşitli çalışmalar bulunmaktadır.Gebe sarı ve kahverengi farelerin yemlerine bisfenol A eklenince sarı ve obez fare yavrularının sayısının artığı gözlemlenmiştir. Fakat bu farelerin yemlerine Folik asit (B9 vitamini) ve soya fasulyesinde bulunan genistin eklenince sarı ve obez fare yavrularının sayısının azaldığı ve kahverengi obez olmayan fare yavrularının sayısının arttığı gözlemlenmiştir diye konuştu. Kaynak : PHA