EKONOMİDE PATLAMAYA HAZIR BOMBA CHP Genel Başkan Yardımcısı Umut Oran, Gezi parkı ve hükümete duyulan tepkiyle başlayan olayların ardından uygulanan sert polisiye önlemlerle birlikte ortaya çıkan durumun sıcak paranın Türkiye`den çekilmesi sürecini hızlandırdığını söyledi. CHP İstanbul Milletvekili Umut Oran konuyla ilgili olarak yazılı açıklama yaparak şunları kaydetti: Halkın üzerine gaz bombası yağdıran Erdoğan, bu gidişle ekonomide adeta atom bombası patlatacak… " Erdoğan Faşizmi" nin yol açtığı siyasal istikrarsızlık Türkiye`den sermaye kaçışı tehlikesini gündeme getirdi. Gezi Parkı`na yapılmak istenen AVM`ye karşı başlatılan çevreci eyleme karşı uygulanan aşırı polis şiddeti, 11 yıldır hükümetin baskı, aşağılama ve hayat tarzı dayatmasından bunalmış halk için bardağı taşıran damla oldu. AKP`nin bu faşizan tutumu, halkı ayağa kaldırdı. Yaşanan gerilim süreci, ağırlıkla Borsa ve DİBS`te park etmiş sıcak paranın 170 milyar doları aşan portföyünü bir anda adeta patlamaya hazır bomba haline getirdi. Halkı anlamaya çalışmak yerine yanlışta ısrar eden, iç savaş tehdidi yapan, milletle inatlaşan Erdoğan, halka karşı orantısız güç uygulamaya devam ediyor, halkın " hükümet istifa " talebine aşırı şiddetle karşılık veriyor. İstikrarsızlığın derinleşmesiyle yüklü miktarlarda sermaye çıkışı yaşanması olasılığı, 126 milyar doları aşkın rezervine rağmen Türkiye`nin ekonomik dengeleri için ciddi tehdit oluşturuyor. Sıcak paranın ani çıkışla 2001 benzeri bir ekonomik krizi tetikleme ihtimali, adeta " Demokles`in Kılıcı " gibi ensemizde duruyor. Gerilim aşılamaz, toplumsal uzlaşma sağlanamaz, istikrar ve güven algısı yeniden tesis edilemezse ülkeden büyük miktarda sermaye kaçışı yaşanabileceği belirtiliyor. Ani ve büyük miktarlarda sıcak para çıkışlarının ise ekonomide depreme yol açması kaçınılmaz... Türkiye`ye 2003 başından bu yana toplam 136 milyar dolarlık sıcak para girişi yaşandı. Bu dönemde sıcak para fonlar Türkiye`den kazandığı 36.6 milyar doları yurt dışına transfer etti. Sıcak para niteliğindeki yabancı fonların Türkiye`deki portföy yatırımlarının değeri 24 Mayıs itibariyle 170 milyar doların üzerinde. Tayyip Erdoğan, meydanlarda halkın üzerine gaz bombası yağdırırken, ekonomide adeta atom bombası patlatacak bir inatlaşma ve kini bilerek devam ettiriyor. Halkın demokratik isyanını orantısız güç kullanarak bastırmaya çalışan " Erdoğan Faşizmi" nin yol açtığı siyasal istikrarsızlık, Türkiye`den sermaye kaçışı nı tetiklemek üzere... Gezi Parkı`na yapılmak istenen AVM`ye karşı başlatılan çevreci eyleme karşı uygulanan aşırı polis şiddeti, 11 yıldır hükümetin baskı, aşağılama ve hayat tarzı dayatmasından bunalmış halk için bardağı taşıran damla oldu. AKP`nin bu faşizan tutumu, halkı ayağa kaldırdı. Halk tepkisi giderek topyekün bir toplumsal muhalefet hareketine dönüşürken, hükümet halkı anlamaya çalışmak yerine ona gaz bombası, tazyikli su ve aşırı şiddetle karşılık vermeyi tercih etti. Hükümetin halka aşırı şiddet uygulamaya devam etmesi nedeniyle yaşanan toplumsal gerilim ve ortaya çıkan derin istikrarsızlık , Türkiye`ye park etmiş sıcak paranın 170 milyar doları aşan portföyünü bir anda adeta patlamaya hazır bomba haline getirdi. Halkı anlamaya çalışmak yerine yanlışta ısrar eden, anlamsız biçimde CHP`yi suçlamaya devam eden, iç savaş tehdidi yapan, milletle inatlaşan Erdoğan, halka karşı orantısız güç uygulamaya devam ediyor, halkın " hükümet istifa " talebine aşırı şiddetle karşılık veriyor. Ekonomi için ciddi tehdit 31 Mayıs`tan bu yana süren toplumsal gerilim sürecinde oluşan istikrarsızlık algısı, büyük bölümü Borsa ve DİBS`te olmak üzere Türkiye`deki sıcak para fonlarda çıkış eğilimini görünür hale getirdi. Giderek artan istikrarsızlık algısının sıcak parayı hareketlendirmesi Borsa`da düşüş, kurlarda yükseliş şeklinde etkisini halen gösteriyor. Yükselişe geçen kurlara karşı Merkez Bankası uzun bir aradan sonra, yeniden dövize müdahale etme kararı aldı ve uygulamaya koydu. İstikrarsızlığın derinleşmesiyle yüklü miktarlarda sermaye çıkışı yaşanması olasılığı, Merkez Bankası`ndaki 126 milyar doları aşkın rezervine rağmen Türkiye`nin ekonomik dengeleri için ciddi tehdit oluşturuyor. SERMAYE KAÇIŞININ SONUÇLARI… Hükümet halkla inatlaşmaya devam eder ve sorun aşılamaz, toplumsal barış sağlanamaz, istikrar ve güven algısı yeniden tesis edilemezse ülkeden büyük miktarda sermaye kaçışı yaşanabileceği belirtiliyor. Ani ve büyük miktarlarda sıcak para çıkışlarının ise ekonomide depreme yol açması kaçınılmaz... İstikrarsızlık algısının kalıcı hale gelmesi sonucu yabancıların ani bir kararla pozisyon değiştirerek, Türkiye`den yüklü miktarda sermaye çıkarması durumunda da kısa vadede yaşanacak gelişmeler şöyle: Ø DÖVİZDE ARZ TALEP DENGESİ ALEYHTE BOZULUR, KURLARDA ANİ YÜKSELİŞ; HIZLI BİR DEVALÜASYON YAŞANIR… Ø DEVLET, ÖZEL FİRMALAR VE ÖZELLİKLE BANKALARIN KISA VADELİ AŞIRI BORÇLULUĞU, KURLARDAKİ YÜKSELİŞE BAĞLI OLARAK BU KESİMLERİ ZOR DURUMDA BIRAKIR, BU DURUM GENEL EKONOMİDE YARALARI ON YILLARCA SARILAMAYACAK AĞIR BİR KRİZİN ÖNÜNÜ AÇAR... Ø PATLAK VEREN FİNANSAL KRİZDE, SERMAYE KAÇIŞINA PARALEL OLARAK DÖVİZ REZERVLERİNDE AZALIŞ VE PARA ARZINDA DARALMA YAŞANIR, REEL FAİZ HADLERİ REKOR DÜZEYLERE ULAŞIR… Ø BU GELİŞME, TL`NİN REEL DEĞERİNİ HIZLA GERİLETİR, HEM TL HEM DÖVİZ BORÇLULARININ BORÇ YÜKÜ TL CİNSİNDEN HIZLA BÜYÜR… Ø ÖZELLİKLE KISA VADELİLER OLMAK ÜZERE YÜKSEK İÇ VE DIŞ BORÇLAR KRİZİN YAYILMASINA İVME VERİRKEN, AYNI ZAMANDA KRİZİN ETKİLERİYLE BORÇ SORUNU GİDEREK DAHA DA AĞIRLAŞIR... Ø BU SÜREÇTE YAŞANAN HIZLI DEVALÜASYON, MALİYET YÖNLÜ OLARAK ENFLASYONU TIRMANDIRIR. Ø YÜKSELEN KURLAR YÜZÜNDEN DÖVİZ BORÇLU ŞİRKETLERİN MALİ DURUMU BOZULUR, İFLASLAR, İŞYERİ KAPANIŞLARI PATLAR VE YOĞUN İŞTEN ÇIKARMALARLA İŞSİZLİKTE PATLAMA YAŞANIR... Ø BU GELİŞMELERDEN EN BÜYÜK ZARARI HALKIN EN ZAYIF KESİMLERİ; EMEKÇİLER, KÜÇÜK ESNAF, KÜÇÜK GİRİŞİMCİLER, ÇİFTÇİLER VE DİĞER DAR GELİRLİLER GÖRÜR. ON YILDA 37 MİLYAR DOLAR GÖTÜRDÜLER Türkiye`ye 2003 başından bu yılın nisan sonuna kadar olan dönemde toplam 136.2 milyar dolarlık sıcak para girişi yaşandı. Bunun da büyük bölümü DİBS almak, yani faiz getirisi elde etmek için geldi. Söz konusu spekülatif kısa vadeli yabancı sermaye fonlar, parayla para kazanmaya gelirken, bu dönemde Türkiye`ye, katma değer yaratan, istihdamı artıran ve cari açığı küçülten doğrudan yabancı sermaye girişi ise 127 milyar dolarla çok daha düşük kaldı. Özellikle bu yılın ilk dört ayında sadece 2.2 milyar dolarlık doğrudan sermaye girişen karşılık, sıcak para girişi 18.1 milyar dolarla bunun 8 katından daha büyük bir hacme ulaştı. Aynı dönemde sıcak para fonlar Türkiye`den kazandığı 36.6 milyar doları yurt dışına transfer etti. Buna göre Türkiye`ye park etmiş sıcak para Borsa ve DİBS`ten yılda ortalama 3-3.5 milyar dolar transfer etti. Simbiyotik ilişki… İktidarı döneminde AKP, Türkiye`yi sıcak para ve kaynağı meçhul fonların istismarına alabildiğine açık hale getirdi. Ø AKP, ülkeyi sıcak paranın istismarına açtı; tatlı kazanç için gelen yüklü miktarlardaki fonlar, ekonomide döviz bolluğu ile her şey " güllük gülistanlık " illüzyonu yaratarak, AKP`nin iktidarda kalmasını kolaylaştırdı. Buna karşılık sıcak para yaptığı kaynak transferleriyle Türkiye`nin kanını emdi. Yani AKP ile yabancı fonlar arasında simbiyotik bir ilişki oluştu. Türkiye ekonomisinin yaklaşık son on yılına "sıcak para" damgasını vurdu. Türkiye ekonomisinin sıcak paraya "rehin" hale geldiği bu dönemde bunun siyasal sonucu da küresel merkezlerin Türkiye üzerinde güdümü ve tam vesayeti oldu. Borsa ve DİBS`ten kazanmaya gelen sıcak paranın hızla büyümesi, artan döviz arzının reel bazda TL`yi değerlendirmesi, dövizi ucuzlatması ithalatı patlattı. Kısa vadeli dış kaynakların bankacılık kanalıyla tüketici ve toplu konut başta bazı sektörlere pompalanması, harcama artışı yoluyla ödünç ve sanal bir refah-zenginleşme algısı yaşattı. Sanayi ithal girdiye bağımlı hale geldi; ülkenin toplam ihracatı, sadece hammadde ithalatına yetmedi. Kağıt üzerinde büyüyen Türkiye rekor boyutta dış ticaret açığı verdi ve cari açık belasıyla tanıştı. Tüketim patlamasına dayalı ve yüksek cari açık vererek elde edilen kağıt üzerindeki milli gelir artışı, doğal olarak istihdam yaratamadı, işsizlik daha da büyüdü. Bu süreçte; ucuzlayan ithalat sayesinde ve hızla büyüyen hane halkı borç yükü ile yaşanan tüketim patlaması, tüketime dayalı olarak kağıt üzerinde elde büyüme ve doğal bir sonuç olarak rekor cari açık olmak üzere üç temel dinamik ortaya çıktı… 170 MİLYAR DOLARLIK PORTFÖY VAR Kısa vadeli spekülatif yabancı sermaye fonların Türkiye`deki yatırım portföyünün toplam değeri 24 Mayıs itibariyle 170.1 milyar dolar düzeyinde bulunuyor. Bunun 80.6 milyar dolarla en büyük bölümünü yabancıların Borsa İstanbul`daki (BIST) hisse senedi portföyü oluşturuyor. Aynı tarih itibariyle yabancıların elindeki tahvil, bono gibi devlet iç borçlanma senetlerinin (DİBS) değeri ise 69.2 milyar dolar… Ayrıca yabancı mülkiyetinde 457 milyon dolarlık Eurobond ve 19.8 milyar dolarlık da mevduat bulunuyor. İstikrarsızlık algısıyla en hızlı sermaye çıkışı yaşanabilecek yabancı varlığını, Borsa`daki hisse senetleri oluşturuyor. Son on yılda Türkiye ekonomisine damga vuran sıcak paranın, bu dönemde yüzde 1.751 (17.5 kat) büyüdüğü dikkati çekiyor. 2002 sonunda Türkiye`deki sıcak para portföyü sadece 9.2 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. Doğrudan yatırımlar, sıcak para girişi ve kaynak transferi (Milyon $) DOĞRUDAN YATIRIM PORTFÖY YATIRIMI Net portföy yatırımı/Net doğ. yat.(%) Sıcak paranın kaynak transferi Yurt dışına Türkiye`ye Net Yurt dışına Türkiye`ye Net 2002 -143 1.082 939 -2.096 1.503 -593 -63,2 2.244 2003 -480 1.702 1.222 -1.386 3.851 2.465 201,7 2.616 2004 -780 2.785 2.005 -1.388 9.411 8.023 400,1 2.905 2005 -1.064 10.031 8.967 -1.233 14.670 13.437 149,8 3.326 2006 -924 20.185 19.261 -3.987 11.402 7.415 38,5 3.463 2007 -2.106 22.047 19.941 -1.947 2.780 833 4,2 3.735 2008 -2.549 19.760 17.211 -1.244 -3.770 -5.014 -29,1 3.523 2009 -1.553 8.663 7.110 -2.711 2.938 227 3,2 2.994 2010 -1.464 9.036 7.572 -3.524 19.617 16.093 212,5 3.149 2011 -2.349 16.047 13.698 2.688 19.298 21.986 160,5 3.382 2012 -4.074 12.558 8.301 2.657 38.132 40.773 491,2 3.472 2013(4 ay) -925 3.143 2.218 1.735 16.355 18.090 815,6 1.751 2003-2013 -18.411 127.039 108.445 -12.436 136.187 123.735 114,1 36.560 Türkiye`deki yabancı portföy yatırımı (Milyon $) Hisse S. (BIST) DİBS Eurobond Mevduat TOPLAM 2002 3.450 2.995 - 2.737 9.182 2005 33.812 20.370 634 3.434 58.250 2010 70.944 31.806 1.109 8.637 112.496 2011 45.580 35.751 406 13.219 94.956 Mart 12 60.184 38.867 442 15.860 115.353 Haziran 12 59.007 42.203 435 18.375 120.020 Eylül 12 64.579 51.523 433 17.067 133.602 Aralık 12 78.540 57.222 458 18.844 155.064 Ocak 13 78.191 63.932 478 18.301 164.359 Şubat 13 68.641 64.218 441 18.032 158.712 Mart 13 76.417 64.929 411 18.570 168.278 Nisan 13 76.242 70.002 431 19.314 165.989 24 Mayıs 13 80.560 69.182 457 19.848 170.047