MİLLİ(!) PİYANGO TARİHİ (III.)

Abone Ol


Islahat devrinin ünlü sadrazamı Ali Paşa, Osmanlı İmparatorluğunun Avrupa'yla yakınlaşmasından yana olduğundan demiryolu şebekesini Avrupa hatlarıyla birleştirilmek istiyordu. 17 Nisan 1869'da, İstanbul ve Selanik'i Batı'ya bağlayacak 2.000 kilometrelik bir demiryolu ağının 99 yıllık imtiyazını Osmanlı hükümetinden alan Brüksel bankerlerinden Baron Hirsch, 1870 yılının ilk günlerinde, biri Rumeli Şimendiferlerini inşa etmek, diğeri de işletmek için iki şirket kurdu. Tanesi 400 Frank değerinde 1.980.000 tahvil çıkardı. Bunlar yıllık yüzde 3 (yani 12 Frank) faiz getirecek ve faizler altı ayda bir ödenecekti. Tahvillerin çekiciliğini artırmak için, iki ayda bir yapılacak çekilişlerle ve 600.000 Frank gibi büyük ikramiyelerle amorti edilmesi kararlaştırıldı. Amortisman, 105 yıl devam edecekti.
1880'li yılların ortalarında yeni bir para kazanma yolu keşfedildi; daha doğrusu, Batı ülkelerinde kullanılan bir yöntem, Rumeli Demiryolu tahvillerinde uyarlandı. 1887 Ağustosunda Osmanlı Hükumetinin bir kararname çıkararak düzenlediği ve Çapanoğlu' nun yirminci yüzyıl başlarında Galata' da piyango bileti olarak satıldığını hikâye ettiği promes' ler, bunlardan çevrilmiştir.
Rumeli Demiryolu tahvillerinin piyango sonuçlan (50 ikramiye + 550 anapara amortisman, yani 400'er Frank) liste halinde basıldığı gibi, çekilişleri ertesi günkü gazetelerde de "Şark Demiryolları tahvilatının keşide olunan kur'asında ikramiye ve re'sülmal kazanan tahvilatın numaraları bervechiati (yukardaki gibi) derc olunur.(açıklanır)" Şeklinde ilan edilmiştir.
Şark Demiryolları tahvillerinin piyangosu, Cumhuriyet döneminin başlarında sigara kağıtlarına da uygulanmıştır. Üstünde- kırmızı ay yıldız ve bir lokomotifle vagon resmi olan bir örnek vardır.
Aynı yazıda tanıtılan bir başka sigara kağıdı markası da, Recep Zühtü'nün üstünde" Gazi Mustafa Kemal Paşa" nın resmi ve yazısı olan kağıtlardır. Falih Rıfkı Atay, Çankaya kitabında (s. 455), kendisinin bu " istismar" ı Gazi 'ye haber verdiğini, onun da işi önlediğini anlatır.