Kültür ve medeniyet - Ziya GÖKALP

Kültür ile medeniyet arasında hem iştirak noktası, hem de ayrılık noktaları vardır. Kültür ile medeniyet arasındaki iştirak noktası, ikisinin de sosyal hayatın bütünün kapsamasıdır. Sosyal hayat şunlardır: Dini hayat, ahlaki hayat, iktisadi hayat vb. Bunların tamamına kültür adı verildiği gibi medeniyet de denilir. İşte, kültür ile medeniyet arasında iştirak ve benzerlik noktası budur. Şimdi de kültür ile medeniyet arasındaki ayrılıkları, farkları arayalım. Evvela, kültür milli olduğu halde, medeniyet milletlerarasıdır. Kültür, yalnız bir milletin dini, ahlaki, hukuki vb. hayatının uyumlu bir bütünüdür. Medeniyetse, aynı daireye mensup birçok milletin sosyal hayatının müşterek bir bütünüdür. Mesela, Avrupa ve Amerika dairesinde bütün Avrupalı milletler arasında müşterek bir garp medeniyeti vardır. Bu medeniyetin içinde birbirinden ayrı ve müstakil olmak üzere bir İngiliz kültürü, bir Fransız kültürü, bir Alman kültürü vb. mevcuttur.

İkinci olarak, medeniyet usul vasıtasıyla ve kişisel iradelerle meydana gelen sosyal olayların bütünüdür. Mesela dine dair bilgiler ve ilimler, usul ve irade ile meydana geldiği gibi, ahlaka, hukuka, güzel sanatlara, iktisada dair bilgiler ve nazariyeler de hep kişiler tarafından usul ve irade ile meydana getirilmişlerdir.

Kültüre dahil olan şeylerse, usul ile, kişilerin iradesiyle meydana gelmemişlerdir. Kültür ile medeniyeti birbirinden ayıran; kültürün özellikle duygulardan, medeniyetin ise bilgilerden meydana gelmiş olmasıdır. İnsanda duygular usule ve iradeye bağlı değildir. Bir millet, diğer milletin dini, ahlaki, bedii duygularını taklit edemez.