Eski Türkiye’de ‘’Devlet’’ köylerde bile varlığını hissettirir, köylüsünü sarıp sarmalardı. Sağlık evlerinde ebeler , köy okullarında köyün rehberi öğretmenler, köyde devletin temsilcileriydi.
‘’ Eski Türkiye ‘’ denen dönemde Sağlık evleri ve Sağlık ocakları ile halkın sağlığı ile yakından ilgilenilirdi. Ülkenin en ücra köşelerine kadar yayılan bu sağlık merkezlerine ‘’ Ev ve Ocak’’ kelimeleri ile devletin kucaklayan, şefkatli yönünü anlatırcasına aileyi çağrıştıran isimler verilmiştir. Bu merkezler kadınların, çocukların ve diğer köylülerin sağlığıyla yakından ilgilenirdi. Bu yakınlık hem fiziksel , ebeler köylerde otururdu, hem psikolojik, köylülerle aynı şartlarda yaşayıp onları tanıyan ve anlayan, yakınlıktı. Çocukluk dönemi aşıları hemen yanlarında idi. Gebe kadınların takibi aile ocağı, aile evi çağrışımları yapan sağlık kuruluşlarında , evine iki adım ötedeki yerde, ücretsiz yapılırdı. Kadınlar evlerinin idaresini, işini, çocuklarını bırakmadan, başkasına emanet etmeden komşuya gider gibi gidip gelirlerdi oralara.
Köyün sağlık çalışan(ları), köydeki tüm sağlık sorunlarını bilir, orada yaşadığı için de komşularının sağlık sorunlarıyla yakından ilgilenir, onlara yol gösterirdi. O döneme baktığımda insanların daha sağlıklı ve uzun yaşadıklarını düşünüyorum.(Her ne kadar günümüz bilmişlerinin ‘’ İnsan ömrü uzuyor’’ demelerine rağmen ben bunun tam aksini düşünüyorum.) Bunun kanıtı olarak da ninenizin dedenizin vefat ettikleri yaşlarla, annnenizin- babanızın, amca- dayınızın , hala- teyzenizin vefat ettikleri yaşları kıyaslayarak insan ömrünün uzayıp uzamadığını anlayabilirsiniz. O dönemlerde hastalıklar da bu kadar çok değildi, hele alıcı olanları…
Köy okulları vardı ‘ Eski Türkiye’de‘’ Köy öğretmenleri vardı, ‘’ Dünyanın Bütün Çiçeklerini’’ yetiştiren… kaya diplerinde açan, yaylalarda, ovalarda, ülkenin en ücra köşelerinde yetişen çiçekleri… Köy öğretmenleri, öğrencilerine olduğu kadar halkın içine karışmış halleriyle, o köyün büyüklerine, gençlerine de yol gösterici oluyorlardı. Öğrenciler, öğretmenlerine okul saati dışında da ulaşabiliyorlar, kuracakları gelecekte öğretmenin bıraktığı izlerle, hayat tecrübeleriyle aydınlanıyorladı. Öğretmenleri, onlara eğitim hayatının yollarını aralarken köyde kalacaklara da geleceğe umutla bakmalarını sağlayacak bakış açıları gösteriyordu. O zamanlarda köylü köyünde oturur, tarlasını ekip biçer, bahçesiyle uğraşır, hayvan yetiştirir; hem kendi geçimini sağlar hem de ülke ekonomisine katkıda bulunurdu.
Şimdi ne mi oldu? Yeni Türkiye kuruldu; köy okulları kapatıldı, Devlet ‘’ Eğitim Eli’’ni köylerden çekti. Çocuklar, taşımalı olarak, akraba yanında kalarak şehir okullarına gitmeye başladı. Köyün aydın yüzü olan öğretmenler, daha soğuk ve mesafeli, daha büyük merkezlere çekildi. Köylü ‘’ Eğitim Kolu’’nu kaybetti, çocuklarını eğitim için uzaklara göndermek zorunda kaldı.
Sağlık evleri ve Sağlık ocakları kapatıldı. Devlet, sağlık ve şefkat elini köylerden çekti. İstediği, gerektiği zamanda ulaşabileceği, komşusu, sağlık merkezi elinden alındı. Artık, gidebileceği sağlık merkezleri çok uzaktaydı. Köylü ‘’ Sağlık Kolu’’nu kaybetti.
Sonra ne mi oldu? Çocuklarına ve sağlık merkezlerine uzak kalan köylüler, tası- tarağı toplayıp şehirlere taşındılar. Maaşla , büyük ihtimalle asgari ücretle, çalışabilecekleri, garantisiz ama sigortalı işler bulup mütevazi bir şehir sakini olmaya karar verdiler. Kiralar, şehirdeki ekstra masraflar çocuk sayısını azalttı. Beş çocuğu olan köylünün artık üç, iki veya birer çocuğu oluyordu. Okul masraf, sağlık masraf, çocuk masraf… Azalan bir gelecek oldu artık çocuklar,,,,
‘’ Yeni Türkiye’de Devlet’’, eğitim eline, sağlık elini çekince, onları takip eden köylü, tarımdan çekildi. Köyler ‘’Huzurevi’’ne döndü, tarımsal üretim azaldı. Tarım girdi fiyatları da artınca gıda enflasyonu fırladı, dışarıdan alınan gıdalar arttı, sağlığımız bozuldu. Köylüler üretimi azalttı, köy ürünleri azaldı, ‘’ Yerli Malı ‘’ haftaları öksüz kaldı.
Devlet gitti köylerden, eğitim, sağlık, tarım, ekonomi gitti. En önemlisi de ‘’ Devlet ‘’ gidince köylerden. ‘’ ÇOCUKLAR GİTTİ!’’
Mesude AKBAŞ