Çin tarafından atanan Hong Kong yönetimi Başkanının suçluları Çin’e iade edilmesi için kanun çıkarma teşebbüsü üzerine büyük gösterilerin yaşandığı Çin’de daha öncede gösteriler olmuş ve gösteriler sebebiyle Çinli yöneticiler görevden alındığı öğrenildi.
İngiltere, kiralama süresinin dolduğu 1997 yılında, Pekin ve Uluslararası toplumun baskısıyla Hong Kong’u Çin’e teslim etmek zorunda kaldı. Hong Kong’un devri sırasında Çin’in bu şehre kendi otoriter idaresini hakim kılma konusunda ve sivil hakların korunması konusunda tartışma yaşandı. Bu korkuları azaltmak için İngiliz hükümeti Hong Kong için bir mini anayasa konusunda Çin’le görüşmeler yaptı. Görüşmeler sonucu Hong Kong’un en az 50 yıl süreyle ifade hürriyeti, protesto hakkı ve kararlaştırılan diğer demokratik fikirlerin savunma hakların korunması konusunda anlaşma sağlandı.
Londra ve Pekin arasındaki bütün bu müzakereler sırasında kimse Hong Kong vatandaşlarına bir şey sormadı. İngiliz yöneticiler bayraklarını toplarken Çinli idareciler de kendi bayraklarını astı.
1997 yılında Hong Kong’un Çin’e tesliminde İngiliz tarafını Prens Charles ve Başbakan Tony Blair temsil ederken Çin tarafını Başbakan Jiang Zemin temsil etti. Son olarak Hong Kong Valisi Chris Patten İngiliz Kraliyet yatıyla İngiltere’ye gitti.
Hong Kong’da demokrasi oldu mu?
Hong Kong’da hiç demokrasi olmadı. Bir İngiliz kolonisi olan Hong Kong İngiltere Parlamentosu tarafından atanan bir vali tarafından yönetildi. Hong Kong’un Çin’e devri yaklaşırken mahalli nüfus kendi işlerini yürütmek için İngiltere’den yarı parlamento oluşturma ve vali yerine Hong Kong’u baş yönetici makamı ihdas edilmesini istedi. Baş yönetici sanayi liderleri tarafından seçildi.
2005 yılında Hong Kong’da halk protestosuyla Tung Chee Hway istifaya mecbur bırakıldı. Koloni hükümetinde görev alan Hong Konglu Donald Tsang Tung, istifa eden Chee Hway’in yerine geçti. 2005’de Hong Kong Disneyland açıldı. 2008’de Hong Kong’un nüfusu 7 milyona ulaştı.
2014’de Pekin’in Hong Kong’un şehrin Baş Yöneticisi seçimini kontrol etmesine tepki olarak ‘Şemsiye Devrimi’ adıyla anılan büyük protesto gösterilerine binlerce Hon Kong’lu katıldı. Polisin protesto kamplarına girmesine kadar göstericiler aylarca sokakları işgal etti.
Hong Kong’un kısa tarihçesi
Hong Kong, 12. yüzyılda isimleri Hau, Tang, Liu, Man ve Pang olan beş kabilenin yaşadığı az nüfuzlu bir adaydı. 1276 Moğol istilasından kaçan Song Hanedanı Sarayı’nın Hong Kong’a taşıdı. Moğallar’a yenilen İmparator Hong Kong kıyılarında saray mensuplarıyla birlikte boğuldu. 14. yüzyılda nispeten boşalan Hong Kong İmparatorluk Sarayı ile irtibatını kesti. 1557 yılında Portekizliler Macau yakınında bir ticari üst kurdu. 1714 ‘de İngiliz Doğu Hindistan Firması Guangzhou’da ofisler açtı. İngiltere buradan Çin’e afyon ithal etmeye başladı ve Çin’de afyon tiryakiliği başladı. İlk afyon savaşları 1840 yılında çıktı. Çinliler İngilizlerin ithal ettiği yarım ton afyona el koyup yaktı. 1841’de İngilizler, Şanghay da dahil olmak üzere Yangtze Nehri boyunca limanları işgal ederek Çin kuvvetlerini yendi. Çinliler Hong Kong’u İngiltere’ye vererek bir barış anlaşması imzaladı. 1841’de Hong Kong’a adanın İngiltere Kraliçesine ait olduğunu gösteren İngiliz Bayrağı dikildi. 1843’de Hong Kong’un ilk valisi Sir Henry Pottinger adada 20 kadar köye el koyarak İngiltere ticari faaliyetlere başladı.1845’ Hong Kong Polisi kuruldu. 1850’de Hong Kong’un nüfusu 32 bine ulaştı. 1856’da 2. Afyon Savaşı başladı. 1860’de savaşı kaybeden Çinliler Kowloon adasını ve Stonecutter’ı İngiltere’ye vermek zorunda kaldı.1864’de Hong Kong’da Şangay bankası (HSBC) kuruldu.1888’de Peak Tram, Zirve Tramvay seferleri başladı. 1895’de Dr Sun Yat Sen, Hong Kong’u üst edinerek Qing Hanedanı’nı yıkmaya teşebbüs etti ancak yenilerek koloniden sürüldü. 1898’yılında İngiliz kuvvetleri Çin’in Qing Hanedanı’ndan yeni bölgeleri de taviz olarak alarak Hong Kong’u 99 yıllığına idare etmek üzere anlaştı. Anlaşmayla İngiltere Hong Kong’u 1997yılınd iade edecekti. 1900 yılında şehrin nüfusu 260 bine çıktı. Kıta Çin’indeki iktidar mücadelesi sebebiyle nüfus artmaya devam etti. 1924’de Kai Tak Hava alanı inşa edildi. 1937’de Japanya’nın Çin’i işgal etmesi sebebiyle Hong Kong’a mülteci akımı başlayarak nüfus 1 milyon 500 bine yükseldi. 1941’de Japon ordusu, Pearl Harbour baskınından sonra Hong Kong’u işgal etti. Hong Kong Japon işgaline iki hafta direndi. Vali dahil İngiliz vatandaşları Stanley’de gözaltına alınırken Çin nüfusu büyük oranda kıyıma uğradı.1945’de Japonların İttifak devletlerine teslim olmasıyla Hong Kong yeniden İngiliz idaresine geri döndü. İngiltere 1839 Yılındaki Afyon savaşları sonucu 100 yıllık süreyle kiraladığı Hong Kong’u 1997 yılında Çin’e devretti.
1950’de Hong Kong’un nüfusu 2 milyon 30 bine ulaştı. 1950’lerde Çin’den gelen çok sayıda mülteci Hong Kong’un hızla büyüyen imalat sanayisine iş gücü sağladı. 1967 Yılında Çin’i kültür devrimi sardı. Sol kanat tarafından şehirde gösteriler ve bombalama eylemleri yapıldığı görüldü. Pekin’in izin verdiğine inanılan Çinli milisler, 5 polis memurunu öldürerek Hong Kong sınırını geçti. Şehir halkı çoğunlukla koloni hükümetine sadık kaldı. 1973 yılında Hong Kong’un ilk yeni kasabası Sha Tin’e inşa edildi. Şehrin finans sanayii büyüdü, gökdelenler yükselmeye başladı. 1970’lerde İngiliz ve Çin hükümeti Hong Kong’u devri konusunda görüşmeler başlattı. 1980’de 5 milyona olan Hong Kong’un nüfusu 2019’da 7 milyon 500 bine ulaştı.
1984’yılında İngiltere Başbakanı
Margaret Thatcher, 30 haziran 1997 yılında Hong Kong’un Çin’e devredileceğini açıkladı. 1988 yılında Hong Kong’un en az 50 yıl daha Özel İdari bölge olarak kalmak üzere Çin’e teslim detayları ve mini anayasası ortaya çıktı.
1989’yılında Çin hükümetinin Tiyananmen Meydanı’dan göstericilere tanklarla müdahele edip gösterileri bastırması Hong Kong’ta korkuya sebep oldu. Borsada bir günde yüzde 22’lik bir düşüş yaşandı. Hong Kong’un son valisi Christ Patten 1992 yılında makamına oturdu. Hong Kong Valisi Patten 1993 yılında, Londra ve Pekin arasında yapılan anlaşmaya aykırı olarak Hong Kong’da şehrin devredileceği bir konsey seçimi yaptı. Pekin şehrin idaresini 1997 yılında devraldıktan sonra demokratik olarak seçilen bu konseyi lağvetti. 1996 Pekin Hong Kong için sınırlı bir seçimle Tung Chee Hwa’yı Hong Kong’un yöneticisi olarak seçti. Chee Hway’i Hong Kong halkı tarafından tereddütle karşılandı.
