Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, tarımda 2017 yılını değerlendirerek, 2018 yılından aynı zamanda üretici market fiyatlarını ele aldı.
Aralık ayında, markette 42 ürünün 29’unda fiyat artışı, 9’unde fiyat azalışı, üreticilerde ise 34 ürünün 14’ünde fiyat artışı, 14’ünda ise fiyat azalışı meydana geldiğini ifade eden Bayraktar, "Markette 4 üründe, üreticide 6 üründe fiyatlar değişmedi. Yaptığımız tespitlere göre, Aralık ayında fiyatı en fazla artan ürün, marketlerde marul, üreticilerde ise mandalina olurken, marketlerde kabak, üreticilerde karnabahar fiyat düşüşünde ilk sırayı aldılar. Aralık ayında market fiyatlarında maydanoz, kuru kayısı, kuru üzüm, mısırözü yağı fiyatında değişim görülmezken, fiyat düşüşü yüzde 20,51 ile en fazla kabakta meydana geldi. Kabaktaki fiyat düşüşünü, yüzde 19,28 ile sivri biber, yüzde 12,72 ile limon, yüzde 12,53 ile portakal izledi. Fiyat düşüşünde bu ürünleri, yüzde 8,83 ile karnabahar, yüzde 8,00 ile ıspanak, yüzde 4,83 ile kaşar peyniri, yüzde 2,99 ile patlıcan, yüzde 2,97 ile Antepfıstığı takip etti. Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 20,63 ile marulda görüldü. Maruldaki fiyat artışını, yüzde 19,23 ile kuru soğan, yüzde 14,79 ile salatalık, yüzde 11,96 ile havuç, yüzde 11,73 ile nohut izledi. Fiyat artışında bu ürünleri, yüzde 9,48 ile kuru fasulye, yüzde 6,91 ile patates, yüzde 6,64 ile mandalina, yüzde 6,15 ile toz şeker, yüzde 5,98 ile domates,yüzde 5,30 ile yeşil soğan, yüzde 4,99 ile kırmızı mercimek, yüzde 3,83 ile fındık,yüzde 3,26 beyaz peynir,yüzde 2,96 ile elma, yüzde 2,94 ile lahana, yüzde 2,06 ile yoğurt, yüzde 2,03 ile yeşil mercimek, yüzde 1,67 ile zeytinyağı,yüzde 1,62 ile yumurta, yüzde 1,50 ile dana eti, yüzde 1,37 ile kuzu eti, yüzde 1,20 ile pirinç, yüzde 1,00 ile pırasa, yüzde 0,88 ile tavuk eti, yüzde 0,85 ile kuru incir, yüzde 0,70 ile ayçiçeği yağı, yüzde 0,68 ile süt, yüzde 0,33 ile tereyağı takip etti" dedi.
Aralık ayında, üretici fiyatlarında mandalina, marul, kuru kayısı, elma, yeşil soğan fiyat artışında ilk sıraları aldığını vurgulayan Bayraktar, "Aralık ayında üretici fiyatlarında, ıspanak, maydanoz, limon, pirinç, kuru incir ve zeytinyağı fiyatında değişim olmazken, karnabahar yüzde 40,49 azalmayla fiyatı en fazla düşen ürün oldu. Karnabahardaki fiyat düşüşünü, yüzde 33,89 ile kabak, yüzde 29,03 ile lahana, yüzde 22,34 ile patlıcan, yüzde 21,90 ile sivri biber, yüzde 21,23 ile portakal takip etti.Fiyat düşüşünde, bu ürünleri, yüzde 18,75 ile havuç, yüzde 16,67 ile pırasa, yüzde 9,09 ile kuru soğan, yüzde 8 ile patates, yüzde 5,51 ile kuru fasulye, yüzde 2,73 yeşil mercimek, yüzde 1,96 fındık, yüzde 1,87 ile nohut izledi. Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 19,39 ile mandalinada görüldü. Mandalinadaki fiyat artışını yüzde 18,40 ile marul, yüzde 12,50 ile kuru kayısı, yüzde 11,63 ile elma, yüzde 11,11 ile yeşil soğan izledi.Fiyat artışında bu ürünleri, yüzde 9,73 ile kırmızı mercimek, yüzde 8,43 ile kuru üzüm, yüzde 5,18 ile yumurta, yüzde 3,29 ile kuzu eti,yüzde 3,17 ile Antepfıstığı, yüzde 2,12 ile salatalık,yüzde 1,42 ile dana eti, yüzde 0,91 ile domates, yüzde 0,79 ile süt takip etti" diye konuştu.
2017 yılında, üretici fiyatlarındaki değişime baktığımızda karnabahar yüzde 62,46 azalmayla fiyatı en fazla düşen ürün olduğunu açıklayan Bayraktar, şunları kaydetti:
"Mandalinada erkenci yeni çeşitlerin hasadının tamamlanmasıyla birlikte fiyatlarda artış yaşandı. Marul ve yeşil soğanda mevsim itibarıyla hasat edilen ürün miktarındaki azalma fiyatları etkiledi. Kuru kayısıda piyasalardaki hareketlenme fiyatlarda artışa yol açtı. Elmada ise ürünün depoya girmesi ve ihracatta yaşanan artış, fiyatları etkiledi. Fiyatı düşen ürünlere baktığımızda karnabahar, lahana, pırasa gibi kışlık sebzelerde hasat edilen ürün miktarındaki artışa bağlı olarak fiyatlar geriledi.Kabak, patlıcan ve sivri biber gibi örtü altında yetişen ürünler ile havuçta talepteki daralmaya bağlı olarak fiyatlarda düşüş yaşandı.Portakalda erkenci çeşitlerin hasadının ardından Washington tipi portakalların hasadına başlanması ile birlikte fiyatlar geriledi. Kuru soğan ve patateste piyasalardaki durgunluk fiyatları etkiledi. 2017 yılında, market fiyatlarında fiyat düşüşü, yüzde 40,57 ile en fazla karnabaharda meydana geldi. Karnabahardaki fiyat düşüşünü, yüzde 36,06 ile kabak, yüzde 35,79 ile sivri biber, yüzde 35,49 ile patlıcan, yüzde 31,70 ile yeşil soğan, yüzde 27,72 ile salatalık takip etti.Fiyat düşüşünde bu ürünleri, yüzde 10,58 ile pırasa, yüzde 9,15 ile lahana, yüzde 6,90 ile ıspanak, yüzde 5,48 ile yumurta, yüzde 4,86 ile dana eti, yüzde 3,24 ile tavuk eti, yüzde 0,99 ile kuru üzüm izledi. Geçen yıl markette, en fazla fiyat artışı ise yüzde 50,04 ile mandalinada görüldü.Mandalinadaki fiyat artışını, yüzde 49,53 ile kuru incir, yüzde 37,30 ile kuru soğan, yüzde 34,41 ile elma, yüzde 32,03 ile domates, yüzde 25,16 ile havuç, yüzde 24,37 ile süt, yüzde 24,22 ile kuru fasulye, yüzde 21,11 ile Antep fıstığı, yüzde 20,62 ile patatesizledi.Bu ürünleri, fiyat artışında, yüzde 16,95 ile fındık, yüzde 16,82 ile zeytinyağı, yüzde 15,52 ile nohut, yüzde 15,38 ile toz şeker, yüzde 15,23 ile portakal, yüzde 12,75 ile maydanoz, yüzde 12,23 ile limon, yüzde 11,96 kuzu eti, yüzde 11,94 ile ayçiçeği yağı, yüzde 10,96 ile marul, yüzde 10,70 ile mısır özü yağı, yüzde 7,96 ile kuru kayısı,yüzde 7,04 ile pirinç, yüzde 4,41 ile yeşil mercimek, yüzde 1,37 ile kırmızı mercimek takip etti. Karnabahardaki fiyat düşüşünü, yüzde 52,95 ile sivri biber, yüzde 52,35 ile patlıcan, yüzde 49,07 ile lahana, yüzde 46,79 ile salatalık, yüzde 44,66 ile kabak, yüzde 36,71 ile yeşil soğan, yüzde 26,71 ile kırmızı mercimek, yüzde 26,11 ile pırasa, yüzde 23,88 ile ıspanak, yüzde 20,10 ile kuru fasulye takip etti.Fiyat düşüşünde bu ürünleri,yüzde 13,49 ile fındık, yüzde 11,20 ile yumurta, yüzde 9,09 ile havuç, yüzde 7,76 ile yeşil mercimek, yüzde 4,43 ile patates izledi"
Kuru incirde ürün kalitesinde yaşanan artışın yanı sıra ihracatta miktar ve özellikle değer bazında meydana gelen artışın fiyatlara yansıdığını değerlendiren Bayraktar, "Geçen yıl, üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 114,93 ile elmada görüldü. Elmadaki fiyat artışını yüzde 84,62 ile kuru incir, yüzde 64,38 ile limon, yüzde 53,85 ile kuru soğan, yüzde 50 kuru kayısı, yüzde 46,67 ile pirinç, yüzde 46,05 ile marul, yüzde 42,17 ile nohut, yüzde 36,36 ile mandalina, yüzde 29,88 ile kuzu eti, yüzde 28,26 ile zeytinyağı, yüzde 23,08 ile süt, yüzde 21,62 ile kuru üzüm izledi.Bu ürünleri, fiyat artışında, yüzde 13,27 ile domates, yüzde 11,65 ile portakal, yüzde 10,17 ile antepfıstığı, yüzde 1,66 ile dana eti, yüzde 1,52 ile maydanoz takip etti. 2017 yılında üretici fiyatlarında en fazla fiyat artışı elmada görüldü. Elmanın yanı sıra kuru incir, limon, kuru soğan, kuru kayısı, pirinç, marul, nohut, mandalina, kuzu eti, zeytinyağı, süt, kuru üzüm, domates, portakal ve Antep fıstığı fiyatlarında artış yaşandı. İhracatın hareketlenmesi elmada, kuru kayısıda fiyatları olumlu yönde etkilerken, kuru soğanda Rusya’nın ambargoyu kaldırması fiyatlarda artışla yol açmıştır. Kuru incirde ürün kalitesinde yaşanan artışın yanı sıra ihracatta miktar ve özellikle değer bazında meydana gelen artış fiyatlara yansımıştır. Limonda geçen yıl yaşanan kalitedeki düşüş nedeniyle inen fiyatlar normal seyrine dönmüştür. Pirinçte de geçen yıl düşen fiyatların ardından bu yıl fiyatlar kaybı telafi etti. Marulda rekoltedeki düşüş, mandalinada erkenci çeşitlerin devreye girmesiyle birlikte hasat süresinin uzaması ve ihracattaki artış etkili oldu. Nohutta üreticinin ürünü bekletmesiyle birlikte fiyatlar arttı.
Zeytinyağında artan tüketimin yanı sıra ihracatta yaşanan artış, fiyatlarda artışa yol açtı. Aralık ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkı en fazla portakalda yüzde 371,59’u bulurken, portakaldan sonra lahanada yüzde 321,82, karnabaharda yüzde 303,06, havuçta yüzde 292,72, patateste yüzde 262,55, kuru kayısıda yüzde 258,67 oldu. Bugün üreticide 58 kuruş olan portakal markette 2 lira 71 kuruşa, 37 kuruş olan lahana 1 lira 55 kuruşa, 61 kuruş olan karnabahar 2 lira 46 kuruşa, 65 kuruş olan havuç 2 lira 55 kuruşa, 58 kuruş olan patates 2 lira 8 kuruşa, 9 lira olan kuru kayısı 32 lira 28 kuruşa satılıyor. Görüldüğü gibi üretici ile market fiyatları arasındaki tutarsızlık sürüyor. Bu durum sürdürülemez. Devam ederse, önünde sonunda çiftçimizin üretimden kaçınmasıyla sonuçlanır. Çiftçimiz de istikrarlı bir gelir elde etmeli, tüketicimiz de makul fiyatlarla ürün tüketebilmelidir. Görünen o ki 2017 yılında da tüketicimiz, üretici fiyatlarının çok üzerinde bir bedelle ürün alabilmiştir. Mevcut durumdan hem çiftçimiz hem de tüketicimiz mağdurdur" dedi.
Kaynak : PHA
